[Special] De goudkoorts van Koss III
 | In deze reeks specials duiken we op FOK!sport in de sportgeschiedenis. Regelmatig blikken we terug op een bijzondere gebeurtenis en plaatsen we het in perspectief met de huidige situatie. |
Vandaag gaan we vijftien jaar terug in de tijd, naar Hamar in Noorwegen. Daar zijn een paar dagen ervoor de Olympische Winterspelen van Lillehammer geopend. Op de vijfde dag van de Olympische Spelen staat de derde afstand van het schaatstoernooi op het programma in het Vikingskipet, de bijzondere schaatshal waar vele Noorse en Nederlandse fans hopen te gaan genieten van mooie schaatswedstrijden. Vooral bij het mannentoernooi wordt er een grote concurrentiestrijd verwacht tussen de Nederlanders en de Noorse favorieten op de midden- en lange afstanden. Het werd uiteindelijk inderdaad een bijzonder toernooi. In drie delen blikken we daarom terug op die winterdagen daar in het noorden. Afgelopen vrijdag keken we al terug naar de 5.000 meter en afgelopen maandag naar de 1.500 meter. Vandaag kijken we terug naar de legendarische race op de 10.000 meter.
Om 14.00 uur die zondagmiddag klinkt het startschot voor de eerste rit van de dag. De velen Noren in de hal hopen dat Koss zijn trilogie kan voltooien. De Nederlandse fans hopen tegen beter weten in nog op stuntje van één van de Nederlanders. Titelverdediger Bart Veldkamp gaat proberen samen met zijn Nederlandse ploeggenoten Falko Zandstra en Rintje Ritsma het Noorse feestje te verstoren. Outsiders Frank Dittrich en Jaromir Radke zijn ook uit op een medaille. Maar de topfavoriet is onmiskenbaar Johan Olav Koss. Zijn landgenoot Kjell Storelid wil na zijn medaille op de 5.000 meter wel weer graag op het podium!
Maar als Koss van het ijs komt maakt dat een eind aan de illusies van de concurrenten. In een trance rijdt hij rondjes van rond de 32 seconden, in een bijzonder vlak schema waarin hij pas in de laatste ronden de 33 seconden benadert. Hij heeft dan inmiddels outsider Dittrich op een ronde gereden. De schaatshal staat op ontploffen, de Noren maken er al een enorm feest van! En als de Noor over de finish komt en 13:30.55 op het bord staat, is het feest compleet. Een ongekende verbetering van zijn eigen wereldrecord met bijna 13 seconden! Dat wereldrecord houdt zelfs stand tot de volgende spelen waar Gianni Romme de klapschaats nodig heeft om het record te verbreken!
Dat de geweldige race niet op een dergelijke manier gepland was blijkt uit de filosofie van de Noorse bondscoach Kristiansen. "Stap op het ijs, schaats en we zien wel waar we uitkomen; zo zijn we vertrokken. Als je vertrekt op een schema dan heb je dus van tevoren besloten hoe hard je zult gaan. Dan zul je nooit boven jezelf uitstijgen", aldus de man achter de successen.
"Als je na zo'n record moet rijden dan weet je dat je dat je niet meer kan winnen" vertelde bondscoach Ab Krook later. En dat klopte ook. Veldkamp rijdt zich later helemaal kapot naar een tijd van 13:56.73 de tot dan toe tweede tijd. Kwaad en teleurgesteld vertrekt hij naar de kleedkamer waar hij boos de volgende worden spreekt "Als iedereen hier zes, zevenenvijftig rijdt dan kan hij geen 13:31 rijden! Dat kan gewoon niet". Gelukkig is er een NOS camera in de buurt om dit deze legendarische uitspraak vast te leggen.
De desillusie in Nederlandse kamp wordt nog groter als even later Storelid in een duel met Ritsma ook nog het zilver weet te pakken in 13:49.25 en daarmee Veldkamp dus een plaatsje terugwijst op het podium. Als Kjel over de finish komt wordt hij opgevangen door Koss zelf die met een zender op zijn rug net een interview heeft gedaan met de Noorse televisie. Hij ziet zijn kans schoon en gouden Koss heeft de eerste reactie van zijn zilveren landgenoot. Beelden waar de Noren nog altijd van genieten! Zandstra moet voor de tweede keer deze Spelen genoegen nemen met de ondankbare vierde plaats.
Zo werd het mannentoernooi dus zeer succesvol afgesloten voor de Noren en dropen de Nederlanders teleurgesteld af. Natuurlijk volgde er in Nederland nog een flinke discussie waar het toch mis was gegaan. Maar iedereen was toch ook vooral onder de indruk van de magistrale prestatie van Johan Olav Koss, drie maal goud in drie nieuwe wereldrecords! Later dat seizoen werd Koss ook nog wereldkampioen allround waarna hij stopt met wedstrijdschaatsen.
Deze machtsgreep had grote gevolgen in de schaatswereld. Nadien ging krachttraining een groter deel uitmaken van de trainingsschema's. En als we nu zien hoe iemand als Sven Kramer zich in de zomer afbeult aan de gewichten zal het ook niet meer weg te denken zijn uit het moderne schaatsen. Een andere belangrijke verandering is dat de psychologie een belangrijkere plek heeft ingenomen. Schaatsers hebben tegenwoordig vaker de beschikking over een sportpsycholoog die ze bijstaat in moeilijke momenten.
Voor de aankomende Spelen van Vancouver is er ook één man die de prestatie van Koss zou kunnen evenaren of heel misschien wel verbeteren. Gelukkig voor ons is het een Nederlander, Sven Kramer. Hij is topfavoriet op de langste afstanden en maakt met de achtervolgingsploeg ook nog grote kans op het goud. En als toetje zou hij op de 1.500 meter ook kunnen stunten. Laten we hopen dat hij het waar kan maken want Rintje Ritsma was ook de favoriet voor de favoriet voor de Spelen van Lillehammer.
Laten we hier tenslotte nog eenmaal genieten van de unieke prestatie van Johan Olav Koss.
