[Special] NHL Lockout 2004-2005

In het seizoen 2004-2005 kende de NHL zijn dieptepunt door een spelersstaking. Het was voor het eerst in de geschiedenis dat een grote professionele sportleague een heel seizoen stillag. Hieronder lees je hoe het zover heeft kunnen komen en wat de gevolgen tot op de dag van vandaag zijn.

Voorgeschiedenis

In 1994-1995 werd er door de NHL een salary cap voorgesteld, maar de spelers waren hierop tegen. De reden voor de salary cap was volgens de NHL-eigenaren om te voorkomen dat één of enkele teams de NHL zouden domineren doordat zij een grotere achterban hadden (Toronto, Detroit, New York en Philadelphia). De spelers waren hierop tegen omdat hun inkomsten achteruit zouden gaan. De NHL stelde voor om de inkomsten van een club te binden aan het maximale salaris, terwijl de spelers voorstelden dat de grotere teams hun inkomsten deelden met de kleinere teams om elkaar zo naar een hoger niveau te tillen.

Omdat de onderhandelingen stroef verliepen ging het seizoen 1994-1995 niet van start. Bovendien braken enkele grote teams (Detroit, New York, Toronto, Dallas en Philadelphia) met de NHL. Pas in januari 1995 kwam er een einde aan deze patstelling, maar een echte salary cap was nog niet ingevoerd. Deze gold slechts voor rookies die hun eerste contract tekenden. Bovendien moesten rookies verplicht een zogeheten two-way-contract tekenen, wat inhield dat ze ook naar het minor league-team van de profclub konden worden gestuurd om zich verder te ontwikkelen. Er werd vervolgens een verkort seizoen gespeeld, bestaande uit 48 wedstrijden die alleen binnen de eigen conference gespeeld werden.

De lockout

Tien jaar later probeerde de NHL het opnieuw omdat enkele clubs op instorten stonden doordat ze teveel salaris uitkeerden. Gemiddeld spendeerden de clubs 76% van hun inkomsten aan spelerssalarissen, een veel hoger percentage dan in anderen Noord-Amerikaanse sporten. Als gevolg hadden enkele clubs zichzelf bankroet verklaard en moesten onder anderen de Washington Capitals al hun dure spelers wegruilen.

De NHL, geleid door Gary Bettman, deed in totaal zes voorstellen aan de NHLPA, de spelersorganisatie van de NHL. Deze voorstellen varieerden van een harde salary cap waaraan elk team zich moest houden tot een gecentraliseerd salarisonderhandelingssysteem zoals in de Major League Soccer, waarbij de league op basis van enkele criteria het salaris van een speler bepaalde. Volgens Bettman was alleen een zogeheten 'luxury tax' waarbij teams alleen extra moesten betalen als ze boven de salary cap kwamen, niet genoeg omdat de grote teams dit lachend zouden neertellen.

Veel sportcommentatoren vonden de plannen van Bettman redelijk en logisch, maar het grootste kritiekpunt was dat bij een harde salary cap zonder inkomstendeling van de teams, de grotere teams juist garen sponnen. Dit waren dezelfde teams die Bettman lieten vallen in 1994-1995.

Bob Goodenow, directeur van de NHLPA, betwistte bovendien de cijfers waar de NHL mee kwam. Een rapport van het vooraanstaande financiële magazine Forbes ondersteunde de vermoedens van Goodenow, en schatte dat de verliezen in de NHL slechts de helft waren van wat de NHL opgaf. Goodenow was bovendien principieel tegen een salary cap of een variant daarvan, en in zijn ogen voldeden alle zes de voorstellen hieraan.

Spelers ondersteunden Goodenow en wezen vooral naar het feit dat teams veel te grote contracten overeenkwamen met spelers die zich nog niet hadden bewezen, met als grootste voorbeeld Bobby Holik die een contract ter waarde van 45 miljoen voor negen jaar kreeg van de Rangers. Na twee jaar werd dit contract al afgekocht. Ook de spelers wilden gewoon een vrije markt-systeem waarbij de teams verantwoordelijk waren voor de contracten die zij de spelers aanboden.

Ook nu liepen de onderhandelingen stroef, en voorstellen van beide teams werden verworpen door de andere kant. De NHLPA deed steeds voorstellen gebaseerd op een harde salary cap, terwijl de NHL het salaris aan de inkomsten van een club wilde verbinden. Toen in februari nog geen einde aan de onderhandelingen kwam, werd aangekondigd dat het seizoen 2004-2005 niet gespeeld zou worden.

Om te voorkomen dat er nog een seizoen verloren ging, werd er in juli extra veel onderhandeld. Uiteindelijk kwamen de NHL en de NHLPA alsnog een salary cap overeen. Dit werd een harde salary cap die elk jaar zou worden aangepast zodat de spelers 54 procent van de inkomsten zouden krijgen. Er zou ook een minimumbedrag komen dat teams moesten uitgeven aan salaris. Bovendien werd er een vorm van inkomstendeling toegepast: de tien meestverdienende clubs moeten een deel van hun inkomsten delen met de vijftien teams die het minst verdienen.

De gevolgen van de lockout

De NHL verloor in eerste instantie veel fans. In de toeschouwersstatistieken was dit nog niet zo te merken, maar de televisie-aandacht voor de sport was flink afgenomen bij de hervatting. Veel fans waren afgehaakt door de houding van de spelers tijdens de staking: 52 procent van de fans vond dat de spelers schuld hadden aan de staking terwijl slechts 21 procent van de fans de clubeigenaren de schuld gaf. Veel spelers hadden erg hoge salarissen, waardoor veel fans uit de middenklasse afhaakten doordat zij geen sympathie konden opbrengen voor het standpunt van die spelers.

Pas de laatste jaren krabbelen de kijkcijfers iets op, maar deze zijn nu pas op het niveau van tien jaar geleden, geholpen door de Olympische Spelen in Vancouver en het feit dat er de laatste jaren teams in de Stanley Cup Finals stonden die meer aanspraken dan in de eerste twee jaar na de lockout.

Verder moest er iets verzonnen worden voor de draft van het seizoen 2005-2006. Doordat er in het seizoen ervoor niet gespeeld werd, was er geen eindstand om de draftvolgorde mee te bepalen. Er werd een gewogen loterij overeengekomen waarbij teams die de laatste drie jaar minder gepresteerd hadden een hogere kans hadden op de eerste keuze, die vermoedelijk Sidney Crosby zou worden. Bovendien zouden teams die in de afgelopen vier jaar geen eerste keuze in de draft hadden een grotere kans krijgen. Ook werd de draftvolgorde in de tweede ronde omgedraaid om zo de teams die voor een systeem van gelijke kansen waren te compenseren. Uiteindelijk wonnen de Pittsburgh Penguins de loterij, en zij kozen inderdaad voor Crosby. Hij is inmiddels samen met Alexander Ovechkin het gezicht van de NHL.

NHLPA-directeur Goodenow trad vijf dagen na de overeenkomst af. Hij werd door velen als de grote aanstichter van de lockout gezien vanwege zijn harde opstelling tegenover elke vorm van een salary cap.

Vooral de Europese ijshockeyteams profiteerden van de lockout. Spelers uit de NHL trokken massaal naar de grote Europese competities om daar (een deel van) een seizoen mee te spelen. Vanzelfsprekend trokken deze clubs door het tekenen van de NHL-sterren meer toeschouwers en aandacht. De populairste bestemmingen waren Rusland (75 spelers), Zweden (75 spelers), Tsjechië (51 spelers), Finland (45 spelers) en Duitsland (22 spelers).

Ook veel Noord-Amerikaanse minor league teams sponnen garen bij de lockout. Veel spelers die inmiddels een NHL-niveau hadden bereikt bij hun AHL-team bleven nog een jaar in de AHL (het niveau onder de NHL, elk NHL team heeft een AHL-team waar ze mee samenwerken) spelen en een aantal spelers kozen ervoor om een jaar bij de club te gaan spelen waar ze groot zijn geworden. In veel minor leagues braken de clubs daardoor toeschouwersrecords.

Aangezien de NHL met name veel Canadese fans heeft, profiteerden ook andere sporten in Canada van de lockout. De Canadian Football League brak records in zowel toeschouwersaantallen als kijkcijfers, en wist een deel van deze 'overstappers' ook vast te houden in 2005. Ook de National Lacrosse League zag een stijging in de toeschouwersaantallen.